Stargard Szczeciński zabytki, atrakcje, przewodnik

Stargard Szczeciński położony jest w województwie zachodniopomorskim, w odległym północno-zachodnim zakątku kraju. Liczy około 70 tysięcy mieszkańców i zalicza się do najlepiej rozwiniętych miast regionu. Przez Stargard płynie rzeka Ina, a sama okolica jest bardzo zróżnicowana geograficznie z uwagi na usytuowanie w obrębie dwóch krain: Niziny Szczecińskiej i Pojezierza Szczecińskiego. Przez miasto przebiega 15 południk długości geograficznej wschodniej, który jest głównym południkiem środkowoeuropejskiej strefy czasowej.

Brama Pyrzycka to jedna z pozostałości dawnych fortyfikacji.

Historia

Początki miasta sięgają XII wieku, kiedy to po raz pierwszy wspominają o nim dokumenty papieskie. Już wówczas istniał w odnogach Iny warowny gród nazywany Stargardem-Ostendą. Duże znaczenie dla miasta mieli zakonnicy – jezuici i augustianie. Prawa miejskie miastu przyznano w 1243 roku. Ówczesny Stargard słynął przede wszystkim z wysokich wież i bardzo silnych mężczyzn, mądrych kupców oraz dobrych rzemieślników. Ulokowanie miasta oraz wstąpienie do Związku Hanzeatyckiego i handel zbożem dodatkowo jeszcze przyczyniły się do rozwoju i jednocześnie do wojny ze Szczecinem. Wiek XVI to okres budowy szkoły świeckiej oraz wielki pożar. Wiek XVII to kolejna szkoła, tym razem Collegium Groeningianum dla zdolnej ubogiej młodzieży, oraz kolejny katastrofalny pożar. Kolejne stulecie związane jest z panowaniem Brandenburgii, a następnie z wojnami – siedmioletnią i trzydziestoletnią. Pod koniec wieku i w całym XIX stuleciu następuje rozwój infrastruktury, powstaje poczta kurierska, gazownia, drukarnia, szpital, połączenie kolejowe, wodociągi i oczyszczalnia ścieków oraz wiele innych inwestycji. W okresie II wojny światowej w Stargardzie istniał obóz jeniecki Stalag II D. Powojenną odbudowę i rozwój przerwało jedno znamienne wydarzenie, jakim była powódź w 1979 roku.

Zabytki - fortyfikacje

Najważniejszym zabytkiem Stargardu Szczecińskiego jest zapewne Stare Miasto, gdzie znajdują się aż 22 obiekty wpisane do rejestru. Podstawą są pozostałości miejskich fortyfikacji, których początki sięgają XIII wieku. Zachowały się duże fragmenty murów miejskich, zmodernizowanych i podwyższonych 200 lat później. Część fortyfikacji została rozebrana lub zasypana w XIX wieku, ale do dziś można podziwiać jeszcze cztery bramy i 3 baszty. Najpiękniejsza z nich to Brama Młyńska z XV wieku, na którą składają się dwie wieże połączone murowanym przęsłem. Brama stanowi unikat w skali europejskiej. Pozostałe trzy, to Brama Świętojańska, Brama Pyrzycka, Brama Wałowa. Z zachowanych baszt największa jest Baszta Morze Czerwone, o wysokości 34 metrów, pochodząca z XV wieku. Na jej szczycie znajdują się trzy tarasy widokowe. Dwie pozostałe, to prostokątna, 31-metrowa Baszta Tkaczy oraz niższa 13-metrowa Baszta Jeńców. W obrębie fortyfikacji zachowały się tez cztery furty, dwie basteje oraz trzecia w ruinie.

Zabytki – kościoły

Budownictwo sakralne w Stargardzie reprezentowane jest przez kilka kościołów rzymsko-katolickich oraz świątynie innych wyznań. Najważniejsza i zarazem najcenniejsza na całym Pomorzu jest kolegiata pw. NMP Królowej Świata. Kolegiata pochodzi jeszcze z XIII wieku i uważana jest za najwyżej sklepiony kościół gotycki w Polsce. Poza kolegiatą wart odwiedzenia jest również XV-wieczny kościół św. Jana. W nawie głównej można zobaczyć jedyne na Pomorzu gwiaździste sklepienie. Wieża kościoła pochodzi z końca XIX wieku i mierzy 99 metrów. Nieco młodszy jest wybudowany w XIX wieku kościół św. Ducha, będący salowa świątynią z dwuspadowym dachem. Ciekawy jest również kościół św. Krzyża, wybudowany w XV wieku oraz XIX-wieczny kościół pw. Przemienienia pańskiego. Inne wyznania reprezentują neogotycka Cerkiew prawosławna pw. św. św. Piotra i Pawła z XIX wieku oraz Stara Synagoga, dziś pełniąca funkcje sklepu.

Zabytki świeckie

Poza fortyfikacjami i kościołami Stargard posiada także wiele zabytków świeckich, budynków użyteczności publicznej i domów mieszkalnych. Jednym z najciekawszych jest Pałac Panorama, wybudowany w drugiej połowie XIX wieku, jako siedziba bractwa kurkowego. Pałac otacza piękny park. W okresie I wojny światowej kompleks stanowił siedzibę szpitala polowego. Inne ciekawe budynki mieszkalne, to Dom Protzena, Dom Rohledera, Willa Karowów czy Plebania Kolegiaty NMP. Na szczególną uwagę zasługuje Ratusz Miejski z XIII wieku, jeden z największych na Pomorzu. Z XV wieku pochodzi miejski Arsenał, którego funkcja zmieniała się przez stulecia. Po latach handlu zbożem pozostał też Spichlerz z połowy XVII wieku nad Młynówką.

Informacje ogólne

Powierzchnia 48,08 km²
Ludność 69,7 tys.
Gęstość 1450,6 os./km²
Prawa miejske 1243